پیشینه و مبانی نظری اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدایی در 53 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.
مبانی نظری وپیشینه پژوهش اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدایی
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق ............................................... 13
مقدمه............................................................................. 14
1-2 اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدایی ................................. 15
1-1-2 اهداف اعتقادی...................................................... 15
2-1-2 اهداف اخلاقی ...................................................... 16
3-1-2 اهداف علمی و آموزشی ........................................... 16
4-1-2 اهداف فرهنگی، هنری ........................................... 16
5-1-2 اهداف اجتماعی .................................................... 16
6-1-2 اهداف زیستی ...................................................... 17
7-1-2 اهداف سیاسی ...................................................... 17
8-1-2 اهداف اقتصادی .................................................... 17
2-2 ویژگیهای کودکان در دوره ابتدایی ..................................... 17
3-2 مواد و برنامه‌های درسی دوره ابتدایی .................................. 20
4-2 درون داده‌های نظام آموزش ابتدایی ..................................... 22
1-4-2 منابع انسانی ........................................................ 22
2-4-2 منابع مادی نظام آموزش ابتدایی ................................. 23
1-2-4-2 منابع کالبدی ................................................... 23
2-2-4-2 منابع تجهیزاتی ............................................... 25
3-4-2 منابع مالی ........................................................... 25
5-2 تاثیر امکانات و تجهیزات مدرسه بر دانش آموزان .................... 26
6-2 تاثیر امکانات و تجهیزات مدرسه بر معلم ............................... 28
7-2 تاثیر محیط بر فعالیتهای نظام آموزشی................................ 29
8-2 کلاسهای درس چند پایه................................................... 30
9-2 مشکلات تحصیلی دانش آموزان در مدارس............................. 32
1-9-2 افت تحصیلی و عوامل موثر بر آن ........................... 32
2-9-2 ترک تحصیل ..................................................... 34
3-9-2 نارسایی‌های یادگیری ویژه...................................... 35
10-2 مشکلات رفتاری دانش آموزان در مدارس............................ 37
1-10-2 ترس از مدرسه ................................................ 37
2-10-2 فرار از مدرسه ................................................. 37
3-10-2 اختلال لجبازی و نافرمانی ................................... 38
4-10-2 رفتارهای نامناسب یا ناپخته ................................. 39
5-10-2 بیش فعلی همراه با کمبود توجه .............................. 39
6-10-2 اضطراب ....................................................... 40
7-10-2 بی نظمی در سلوک ............................................ 41
11-2 مدارس و دانش آموزان موفق .......................................... 41
12-2 فضاهای آموزشی مدارس ............................................... 42
1-12-2 کلاس درس نظری ............................................ 42
2-12-2 کلاس درس تجربی............................................. 43
13-2 فضاهای پرورشی ........................................................ 45
1-13-2 کتابخانه ......................................................... 46
2-13-2سالن چند منظوره ............................................... 46
3-13-2 نمازخانه ........................................................ 47
4-13-2 اتاق فعالیتهای پرورشی ..................................... 47
5-13-2 اتاق بهداشت رکت‌های اولیه.................................. 47
14-2 فضای اداری .............................................................. 47
15-2 فضاهای پشتیبانی یا خدماتی ............................................ 49
1-15-2 سرویس‌های بهداشتی ......................................... 49
2-15-2 آبخوری دانش آموزان ........................................ 49
3-15-2 انبار نظافت و شستشو......................................... 49
4-15-2 انبار تجهیزات و وسایل....................................... 49
16-2 فضاهای گردش .......................................................... 52
1-16-2 راهروها................................................................ 52
2-16-2 پله‌ها..................................................................... 52
17-2 فضاهای باز یا محوطه .................................................. 53
1-17-2 فضای صف جمع و تفریح.................................... 53
2-17-2 فضای سبز، باغچه و درختکاری............................. 53
3-17-2 پارکینگ وسایل نقلیه......................................... 54
18-2 مکان یابی واحدهای آموزش............................................. 57
1-18-2 کاربریهای سازگار............................................ 57
2-18-2 کاربریهای ناسازگار ......................................... 57
3-18-2 جهت یابی ...................................................... 57
4-18-2 شعاع دسترسی ................................................. 58
19-2 انجمن اولیا و مربیان .................................................... 58
20-2 پیشینه تحقیق.............................................................. 61
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
تعلیم و تعلم در دنیای امروز مفهومی متفاوت با گذشته دارد. تحول علم و فناوری، تحول در فرایند فعالیتهای آموزشی را انکار ناپذیر ساخته. هرگز نمی توان با طرز تلقی گذشته و سوگیریهای کهنه به دانش آموزان و تربیت آنها نگریست(شعبانی،1385). آموزش صحیح می تواند فرد را به یادگیری علوم و فنون و سعادت، زندگی زیبا و مطلوب هدایت و او را در جهت تعالی و رشد قرار دهد، تا بتواند از امکان و توانمندیهای گوناگون خود در موقعیت ها استفاده کند(سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان،1386). از نظرکمی به خاطر شمول تعداد زیاد دانش آموزان، عمومیت یافتن دوره ابتدایی در مقایسه با سطوح دیگر تحصیلی از اهمیت بیشتری برخوردار است و قسمت عمده ای از امکانات، نیروی انسانی، برنامه های تحقیقاتی در این دوره متمرکز شده است(نجفی،1371).
امکانات و موقعیت مناسب مدارس می تواند منشاء خلاقیت در دانش آموزان گردد میل به یادگیری در آنها را افزایش دهد. اما موقعیت و امکانات نا مناسب مدارس می تواند از جمله عوامل ایجاد بزهکاری در دانش آموزان باشد که دانش آموزان برای جبران ناکامی ها و شکستهای تحصیلی خود رو به بزهکاری می آورند تا از این راه احساس موفقیت و توانایی کنند(دانه کار ،1372 ). مسایل عمده مربوط به آموزش در مناطق روستایی را می توان در موارد متعددی برشمرد. اولین مسئله، تخصیص کم منابع مالی و انسانی است. علاوه بر این گاهی اوقات کودکان برای رفتن به مدرسه ناگزیر از طی مسافتی طولانی هستند. به عنوان مثال، در کشور مصر هنگامی که فاصله مدرسه تا خانه یک کیلومتر بوده است؛ بالغ بر 94درصد پسران و72 درصد دختران در مدرسه حضور یافتند، اما با افزایش این فاصله تا حدود دو کیلومتر نرخ یاد شده به ترتیب به 90 تا 64 درصد کاهش یافته است (سجادیه، 1371). با توجه به نقش گسترده ای که آموزش و پرورش به عنوان مهمترین و حساسترین نهاد اجتماعی می تواند ایفا نماید، تعمیم آموزش و پرورش عمومی به دورترین نقاط جامعه از جمله اهداف نظام آموزشی کشور می باشد، از این رو اهمیت زیر پوشش قرار دادن تمامی لازم التعلیمان و فراهم نمودن فرصت های آموزشی برابر برای همگان روشن می باشد. به همین جهت تمامی راهبردهایی که در زمینه همگانی ساختن آموزش و پرورش به کارمی رود، یک هدف را دنبال می کنند و آن بر خورداری برابر همگان از فرصت های آموزش با کیفیت مطلوب می باشد. همچنین پژوهش ها نشان می دهند که کمبود انگیزه های محیطی باعث عدم رشد هوش و تواناییهای ذهنی افراد می گردد؛ و یک محیط زیرک و با هوش تر شاید انسان هایی با هوش تر و زیرک تر پرورش خواهد داد از طرفی نارسا بودن محیط روستا می تواند تفاوت های هوشی را بین کودکان شهری و روستایی ایجاد کند(میلانی فر،1379).
1-2 اهداف آموزش و پرورش دوره ابتدایی
در پیش نویس برنامه اول توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایران هدف از آموزش و پرورش دوره ابتدایی این گونه اعلام شده است: "پرورش فضای دینی و اخلاقی در دانش آموزان و کمک به رشد و خلاقیت آنها، پرورش قوای جسمانی دانش آموزان، آموزش نکات بهداشتی به منظور رعایت مسایل بهداشتی در خانواده و جامعه، آشنا کردن کودکان و عادت دادن آنها به زندگی جمعی خارج از خانواده و آشنا کردن آنان به اطاعت از قانون" (صافی،1373). بطورکلی اهداف دوره ابتدایی در مقوله های زیر طبقه بندی می شوند، که دانش آموزان بایستی در پایان دوره تحصیلی به این اهداف دست یابند.
1-1-2 اهداف اعتقادی
آشنایی و اعتقاد نسبت به اصول دین، دوست داشتن خداوند، آشنایی با زندگی انبیاء اولوالعزم به ویژه حضرت محمد(ص) و معصومین و دوست داشتن آنها، آشنایی با معنای معاد و پاسخگو بودن انسان نزد خداوند، احترام به اولیاء دین، بزرگان و شخصیتهای اسلامی، آشنایی با معنای تولی و تبری، روخوانی وازحفظ خواندن برخی سوره های قرآن، آشنایی با ترجمه برخی از سوره های قرآن و برخی از احادیث ساده، درست خواندن نماز و آشنایی با احکام ضروری،آشنایی با مسایل مربوط به سن تکلیف(برای دختران)، آشنایی با حلال و حرام و رعایت احکام مربوط به آن.
2-1-2 اهداف اخلاقی
راستگو و امین بودن، مودب و مهربان بودن، پایبندی به عهد خود، احترام به بزرگترها و اطاعت از والدینٍ، شجاع و صبور بودن، دوست داشتن پاکیزگی، انجام دادن تکالیف روزانه، تلاش برای رسیدن به موفقیت ،داشتن ظاهری آراسته، امیدوار بودن، بخشنده بودن، ناپسند خود،
3-1-2 اهداف علمی و آموزشی
کنجکاوی نسبت به شناخت پدیده ها، داشتن مهارت در فکر کردن ، شنیدن، گفتن، بیان مقصود، خواندن، نوشتن و حساب کردن. آشنایی با زبان فارسی و استفاده از کتاب و روزنامه. آگاهی نسبت به اهمیت اطلاعات و اطلاع رسانی. آشنایی نسبت به ارزش علم.
4-1-2 اهداف فرهنگی، هنری
توجه و دوست داشتن زیبایی های طبیعت، از زیبایی موجود در طبیعت الگو گرفتن، لذت بردن از آثار هنری، نشان دادن خلاقیت هنری در انجام فعالیتها، دوست داشتن سنت ها، آشنایی با برخی از آثار هنری، علاقه مندی نسبت به خواندن اشعار و قصه های مناسب، ارزش قائل شدن به آداب فرهنگی و اجتماعی اسلامی- ایرانی.
5-1-2 اهداف اجتماعی
آشنایی با وظایف خود درقبال خانواده، دوستان و همسایگان. کمک به اعضای خانواده و احترام به والدین. قانع بودن و رعایت حقوق دیگران. استفاده از راه های درست برای به دست آوردن حق خود. دوستی و کمک به همکلاسان ، شرکت در فعالیت های گروهی و عمل به مقررات مدرسه. پذیرفتن انتقاد و محترمانه از دیگران انتقاد کردن. قدردانی از دیگران. رعایت آداب سخن گفتن. علاقه به خدمت کردن به میهن و مردم.
6-1-2 اهداف زیستی
استفاده درست از قوای بدنی، رعایت بهداشت فردی و اجتماعی، تلاش در جهت حفظ محیط زیست، افزایش قابلیت های جسمی به وسیله تمرین ها و بازی های مناسب، رعایت نکات ایمنی.
7-1-2 اهداف سیاسی
آشنایی با نظام جمهوری اسلامی ایران، احترام به پرچم کشور و خواندن سرود ملی، آشنایی با زندگی بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، درک اهمیت استقلال و آزادی، علاقه مندی نسبت به حکومت دینی، همبستگی با اقوام مختلف ایرانی، دوست داشتن افراد عدالت خواه و حق طلب، آشنایی با سران کفار و مشرکین صدر اسلام، آشنایی با مفهوم وحدت و امنیت ملی.
8-1-2 اهداف اقتصادی
احساس تنفر از تن پروری، بیکاری و راحت طلبی، تلاش در حفظ اموال عمومی به عنوان ثروت ملی و استفاده درست از آنها(سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان،1386).
2-2 ویژگی های کودکان در دوره ابتدایی
معلمان و مربیان این دوره را دوره آموزش مقدماتی و یادگیری اصول و مبادی علم و دانش نام گذاری می کنند و روانشناسان از این دوره با عنوان سنین گرایش به دسته و گروه، سن خلاقیت و سن بازی یاد می کنند ( سیف و همکاران، 1385).
پیاژه 1 این مرحله از رشد را مرحله عملیات عینی 2 نام گذاری کرده است. و معتقد است کودک در این مرحله توانایی انجام اعمال منطقی را کسب می کند اما این اعمال را با امور محسوس و عینی می تواند انجام دهد نه با امور فرضی و پدیده های انتزاعی. از رویداد های مهم این مرحله درک مفهوم بقای ماده ، عدد، وزن و حجم توسط کودک است. از دیگر توانایی های کودک در این مرحله، توانایی طبقه بندی کردن، ردیف کردن و کار با اعداد می باشد(سیف،1383). فروید3 نیز این مرحله از رشد را مرحله نهفتگی و رکود4 می نامد. در این مرحله شاهد کاهش تعارض ها هستیم و کودک برای پذیرش زندگی اجتماعی و رعایت اصول اخلاقی آماده می گردد(منصور،1381).
همچنین ویگوتسکی5 معتقد است از سن 7-6 سالگی به بعد گفتار درونی در کودکان شکل می گیرد گفتار درونی به اندیشه و رفتار انسان جهت می دهد و در همه کارکرد های عالی ذهن موجود است. او دو نوع سطح رشد را مطرح می کند، سطح رشد فعلی و سطح رشد بالقوه. توانایی کودک در حل مسائل به طور مستقلانه معرف سطح فعلی رشد او و توانایی در حل مسائل با کمک دیگران نشان دهنده سطح رشد بالقوه او است. او معتقد است که محیط اجتماعی، تعیین کننده فرایند رشد شناختی است، بنابر این معلم در بالا بردن سطح رشد شناختی یادگیرندگان نقش بسزایی دارد، و مدارس باید زبان را یک موضوع محوری تلقی کرده و معلمان در آموزش زبان جدیت بیشتری به کار بندند(سیف،1383). همچنین اریکسون6 سنین 11-6 سالگی را با عنوان « سازندگی در مقابل حقارت7» معرفی می کند. در این مرحله
1-Piaget
2-Concrete Operations
3-Freud
4-Latency
5-Vygotsky
6-Erikson
7-Industry Versus Inferiority
کودکان در مدرسه قابلیت همکاری با دیگران را پرورش می دهند. در صورتی که کودک در خانه، مدرسه و در روابط خود با همسالان تجربه های ناخوشایندی بدست آورد، احساس حقارت و بی کفایتی خواهد کرد (برک1 ،2001؛ سید محمدی، 1382). در این سن اگر به کودک اجازه داده شود که شخصاً کارهایش را انجام دهد واز طرف اطرافیان مورد تشویق قرار گیرد، کودک سخت کوش می شود و میل به ساختن در او به وجود می آید اما اگر اطرافیان فعالیتهای کودک را محدود کنند و از کارهایش مداوم انتقاد کنند، کودک احساس حقارت خواهد کرد(شعاری نژاد، 1386).
رشد بدنی در این دوره آهسته و مداوم است، اما به طور کلی نسبت به سالهای بعد سریعتر می باشد در این دوره بد نشستن، قوز کردن و ناموزونی بدن شایع است. در این سن کودکان از عواطف و احساسات سرشاری برخوردارند اما از نظر احساسی بی ثبات هستند. علاقه مند شرکت در فعالیت های اجتماعی هستند و میل به استقلال طلبی در آنها افزایش می یابد. در این دوره از فعالیت های فردی کاسته شده و به بازیهای گروهی و فعالیتهای با قاعده گرایش پیدا می کنند. افکار کودکان به تدریج منظم می شود و اشتیاق زیادی به یاد گیری دارند. تفکر ایده آل نیز یکی از مشخصات این دوره است و حس خلاقیت و ابتکار در آنها به طور جدی برانگیخته می شود. در این دوره تشویق عامل مهمی در یادگیری است(سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان،1386).
در این دوره احساس مالکیت در کودکان قوی تراست. یادگیری مهارت های حرکتی دقیق تر و پیچیده تر و هماهنگی چشم و دست کامل می شود. قواعد را درک و رعایت آنها را لازم می داند و قدرت درک علت امور طبیعی را به تدریج پیدا می کنند. رفتار آموزشگاهی و پیشرفت تحصیلی کودکان متأثر از چگونگی تأمین نیازهای روانی - اجتماعی و برخورداری آنها از بهداشت روانی و تعادل حیاتی است(افروز،1372).
